U slikovitom okruženju sela Kozji Dol, smešten je Manastir Preobraženja Gospodnjeg – sveto mesto koje nosi ime po događaju Preobraženja i koje predstavlja utočište duhovnosti i drevne tradicije.
Manastir Preobraženja Gospodnjeg – Koziji do
Crkva u Kozjem Dolu je podignuta 1858. godine na temeljima stare crkve posvećene Sv. Preobraženju. Gradnja crkve se odvijala tokom noći na uzvišenju, iz straha od turskih osvajača. Ikoностас crkve je izradila osoba po imenu АД, koja je potpisana inicijalima. Zvono crkve je izrađeno u Zagrebu 1910. godine, a prvih 9 godina je stajalo u šumi jer crkva nije imala zvonik. Kasnije je postavljeno na crkvu.
Kozji Dol je prvi put pomenut u istorijskim dokumentima još u 15. veku kao Kozi Dol. Selo je kasnije bilo podeljeno na dva dela: Donji i Gornji Kozji Dol. Ta dva sela su naselila i formirala dva brata pre oko 230 do 250 godina. Prve kuće su podignute na zapadnoj strani, na mestu koje je sada Selo. Jedan brat je ostao u Donjem Kozjem Dolu, dok je drugi otišao prema istoku, u mahalu Leskov Dol, što je kasnije rezultiralo nastankom sela Gornji Kozji Dol.
Krsna slava za oba sela je bila Sabor Sv. Arhangela Mihaila, proslavljen 21. novembra.
Pre obnove crkve, mogli su se videti ruševini hrama Crkvina zarasla u trnje i šiblje. Obnova hrama je izvršena kada je selo brojalo 14 domaćinstava, kako je zabeležio Jovan Trifunoski, odlikovan od strane Srpske Patrijaršije iz Beograda.
Crkva je građena tokom noći, uz pomoć mesečine i fenjera, iz straha od Turaka. Iako je građena 1835. godine, bila je osvećena 1858. godine uz učešće meštana. Inicijalno crkva nije imala zvonik ni zvono. Zvono je dodato 1910. godine u Zagrebu. Zvonik i kapelica su dodati na zapadnoj strani hrama 1919. godine, a zvono i danas stoji tamo, kako je navedeno na sajtu Eparhije Vranjske.
Prilikom malterisanja spoljne strane crkve, pronađen je kamen na južnom zidu između izlaznih vrata i prozora, iznad cokle, na kome je ćirilicom ispisano:
„Crkva Sv. Preobraženja Gospodnjeg u Kozjem Dolu – druga obnova izvršena 1835. godine, majstor Stojanče iz sela Đerman“.
Godine 2015. hram je osvećen od strane Episkopa Vranjskog, G.G. Pahomija.
Područje gde se nalazi groblje je nazvano „Staro Selo“. Groblje se nalazi 200 metara zapadno od crkve. Na ovom mestu su sahranjivani ljudi iz Kozjeg Dola, kako iz Donjeg tako i iz Gornjeg dela sela. Kako su se ta dva sela razvijala, tako je i groblje raslo iznad crkve. Sahranjivanje se i dalje odvija po porodicama i mahalama. To je rezultiralo rasporedom grobnica na groblju koji odražava strukturu sela.
U prošlosti nije bilo mnogo spomenika, samo obične ploče iznad humki. Kasnije su se počeli postavljati spomenici, prvo u obliku krsta, a zatim sa napisanim imenima pokojnika, a kasnije i sa urezanim likovima.
Danas se izrada spomenika znatno razvila, koristeći mermer (crni i beli) i različite oblike.
Nakon obnove hrama Sv. Preobraženja Gospodnjeg u Donjem Kozjem Dolu, održava se Sabor svake godine 19. avgusta. Vremenom se ovaj događaj proširio, danas traje tri dana, i pretvoren je u kulturnu manifestaciju pod imenom „DANI PREOBRAŽENJA“ koja se svake godine održava od 17. do 19. avgusta.
Od 1918. do 1929. godine, Donji Kozji Dol je bio sedište državne opštine i Opštinskog suda. Tokom Drugog svetskog rata, tačnije 2. maja 1944. godine, konak, odnosno parohijski dom, je spaljen. Kasnije ga je narod ponovo izgradio kamenom i ciglom.
Sa dolaskom monahinje, proces obnove je započeo. Unutrašnji i spoljašnji kutak hrama je obnovljen i sada svakog dana izgleda sve lepše.
Zbog ekonomske situacije, mnogi ljudi su napustili Kozji Dol u prethodnim decenijama. Oni koji danas posećuju svoje rodno mesto se sećaju drugačijih vremena koja su se znatno razlikovala od današnjih.
